Maart roert zijn staart en compost.

 10 maart 2019.

Zoals het weer de veertig Martelaren vindt,

zo blijft het veertig dagen met z'n wind

 of:

Als de vorst de veertig Martelaars brachten,

dan behoudt zij die nog veertig nachten. 

Maart:    - lentemaand

               - buienmaand

               - guldenmaand.

Martius: Maart was op de oude Romeinse kalender de beginmaand van het jaar. Maart is genoemd naar en toegewijd aan Mars, de oorlogs- en beschermgod van het grote Romeinse Rijk. Na de verandering van de tijdsindeling van het jaar door keizer Julius Caesar wordt maart de derde maand van het jaar. 

Vorige keer schreef ik dat ik een kacheltje in mijn kas heb gezet die dmv een tijdklok steeds aan een uit gaat. Door het vocht heeft dit electrisch kacheltje het begeven, en werd mijn kas weer een koude kas. Toch kwamen de rucola, de sla en de prei op. De sla was zaad dat over de datum was en een verminderde kiemkracht heeft.

Niet alle sla is op gekomen, maar er staan nu toch mini plantjes in de zaaitrays.

23 februari was het een prachtige zonnige dag en heb ik mijn oppotplank weer op de dragers gelegd. Nu kon ik heerlijk in het zonnetje zaaien: dahlia-achtige zinnia, basilicum simpel en 9 soorten paprika. 

De dag er na was het

een bijna zomerse dag. In de ochtend zaten we op het werk met blote armen in het zonnetje aan de koffie, terwijl 's morgens om 06.45uur nog ijs op de auto's lag. Toen ik in de middag mijn hondje ging uit laten ontdekte ik dat er plots overal in de bermen sneeuwklokjes, crocussen en madeliefjes stonden te bloeien.

De prei die ik op 3 februari zaaide in grote potten komt nu ook op.

En toen kon ik eindelijk naar de tuin! 26 februari voorspelde een middagtemperatuur van 18 graden, dus heerlijk tuinweer. Het bed waar de aardappelen stonden heb ik onkruid vrij gemaakt. Hier heb had ik voor een deel al knoflook en uien geplant. Nu op het restant en tussen de uien wortelen gezaaid.

Lekker dubieus zaad..... Niet alleen over de datum, maar volgens het plaatje mag je deze wortelen vanaf februari zaaien. Doch in de beschrijving staat vanaf midden maart.... Toch gedaan, en ik zie wel hoe het loopt. Ik heb ook vers zaad gekocht dus ik kan altijd nog bij zaaien als het niet opkomt.

Mijn bonenrekken stonden nog overeind, dus die heb ik opgeruimd en het onkruid op een hoopje gegooid omdat het anders een te grote laag in mijn compostbak zou worden. Over compost later meer.

Als dit onkruid zo een een tijdje blijft liggen, zit er enkel op de buitenkant nog onkruid, de rest verteert al vast een eindje voor.

Intussen gaf de termometer om 14.00uur een temperatuur aan van 28 graden.....

Te gek, maar toen de zon rond 18.00u weg was, gaf mijn termometer plots min 10 aan..... misschien toch maar een andere zoeken, want het was echt niet zo koud 😉.

Van een overbuurvrouw op de tuin hoorde ik dat je erwten en peulen beter kunt voorzaaien in verband met de aardvlo die graag aan het kiemende gewas zitten. Hier had ik nog nooit van gehoord, maar verklaarde misschien wel waarom ik de laatste jaren steeds meerdere keren mijn erwten en peulen moest zaaien om voldoende planten te hebben.

In de avond heb ik vast tuinbonen in de week gezet: aquadulce en leidse hangers.
De aquadulce is een ras dat je ook in het najaar kunt leggen en enkel bij aanhoudende matige vorst met een vliesdoek of tunneltje hoeft af te dekken om dat het best een nachtvorstje kan verdragen. De leidse hangers zijn een oud ras, met de typische oude tuinbonensmaak waar je van moet houden. Ze worden bruin tijdens het koken en is een van de weinige bruinkokende tuinbonen die nog te verkrijgen zijn. Vroeger werden de leidse hangers ook wel "boerentenen" genoemd, dit om de vorm en de zwarte navel die als een zwarte nagel aan die "teen" zat. Ik vind de bruinkokende tuinbonen lekkerder dan de groene.

Ook woensdag 27 februari zat er weer een ijslaagje op de auto's toen ik 's morgens om 06.45uur naar mijn werk ging. De voorspelling gaf een middagtemperatuur aan van 17 graden.
In de kas was het op dat moment 1 graad boven nul.
Toen ik om 11.45uur thuis kwam, was de temperatuur in de kas opgelopen tot 34 graden. Een half uurtje later stond het raam open en was het er 35 graden. Gelukkig werkt mijn automatische raamopener dus toch nog. Ik was bang dat hij had geleden met de vorst omdat ik de cylinder niet had verwijderd.

Deze dag werden ook mijn pootaardappelen geleverd. Ik heb natuurlijk weer veel te veel besteld.... en 5 soorten.... is ook weer te veel. Ik heb de Charlotte, de MonaLisa, de Michelle, de Victoria en de rode eersteling.
De Victoria is een laat ras en prima te bewaren en een lekker grote aardappel. Ik eet er momenteel nog van de oogst van vorig jaar al begint hij nu wel uit te lopen.

Van de buurvrouw op de tuin kreeg ik een aantal stekken van de rabarber die zij er uit deed.  Ik heb ze langs het hek in mijn fruit- en bloemenhoekje gezet.

En een deel heb ik mee naar huis genomen om achter de kas te zetten, maar ik weet nog niet of dat een goed idee is omdat ze zo groot worden en op den duur misschien wel in de kas gaan opkomen. Dus staan ze nog in een pot tot ik een betere plek heb gevonden.

De tuinbonen zitten in de grond en het erwtenrek staat ook al klaar.

Om de grond van mineralen te voorzien, heb ik 25 kilo patentkali gekocht. Lavameel heb ik nog staan. Deze laatste ga ik vermengen met de gemalen eierschalen zodat het uitstrooien makkelijker gaat. Ik wil dit eind van deze maand doen.

En dan begint toch echt de maand maart: en begint het miezerige weer. Op 4 maart giert de wind om mijn huisje dat toch redelijk beschut ligt in de kromming van de dijk.

Intussen nog een paar keer naar de tuin geweest om te kijken of alles ok is. En de burgemeester weer overeind gezet, hij was omgewaaid. Voorlopig heeft hij voorjaarsreces want er is nog weinig te doen voor hem.

Compost, ik noemde het al. Op facebook komt steeds de vraag voorbij wat er nu wel of niet op de composthoop mag. En of de gratis compost van de gemeente nu wel of niet goed is. Wel of niet in de zon plaatsen. Is een hoop of een ton beter. Moet het op de grond of door de grond gewerkt worden.
Heel veel compostvragen dus.

Ik zelf had vroeger een compost bak van hout. Zo eentje met een tussenschot, zodat ik twee bakken had. Deze stonden in de volle zon. Als de ene helft vol was, begon ik aan de tweede. Deze bakken heb ik nooit omgezet. Door met afwisselende laagjes te werken, zat het vol met pieren en pissebedden en andere levende organismen. Na een jaar was een bak omgezet tot prachtige compost.

Nu heb ik tonnen. Deze staan ook weer in de volle zon. En weer werk ik in laagjes en zet ik niets om. Het uitgetrokken onkruid heeft nog grond tussen de wortelen. Dit gooi ik er gewoon in. Dit vinden de wormen lekker en doordat er grond mee in de bak gaat, wordt de temperatuur niet zo hoog zodat de wormen er lekker doorheen gaan en alles omzetten.

Wat mag er allemaal op of in: in ieder geval geen bewerkte of gekookte etensresten. Een uitzondering zijn de theezakjes en de koffiedrap. Citrusschillen gooi ik er met mate op. Hier zijn de wormen niet zo gek op en het is vaak bespoten met wie weet welk goedje.

Ik begin in mijn bak of ton met een gat in de grond, ongeveer zo groot dat er een emmer in past. Hier leg ik wat fijne takjes in en overheen. Dit is voor de afwatering van het vocht dat uit het natte materiaal komt. Dan begin ik met een laagje blad. Dit verzamel ik in het najaar in het park en uit de bladkorven en bewaar ik in plastic zakken zodat ik altijd droog blad voorhanden heb. Op dit blad komt dan een laagje omkruid, meestal net nog grond tussen de wortelen. Hier op komt een laagje karton in in de vorm van de deksels van eierdozen, wc-rolletjes en de rollen van de keukenrol. Nu kan er het echte natte materiaal op: mijn keukenafval. Dit bestaat vooral uit wat afval van rauwe groente, koffiedrap, theezakjes en fruitresten en is hierdoor behoorlijk nat. Dan komt er weer een laagje droge bladeren. Vervolgens weer onkruid. Etc etc.
Zorg dat je steeds nat en droog afwisselt, groen en bruin afwisselt.

Wat gaat er bij het compost en wat niet.. het is te zien op het plaatje hierboven.
Wat er absoluut niet in gaat is onkruid dat reeds in zaad is geschoten, zieke plantendelen, snoeiafval van de braam of framboos. Omdat dit graag overleeft en elk stukje in de grond weer een nieuwe plant wordt. Gekochte snijbloemen zijn tijdens de opkweek behandeld met chemicalien en gaan er ook niet op. Kijk maar eens of er een bijtje of vlieg op je bos bloemen gaat zitten.... echt niet. Dit zul je niet zien. Een blos bloemen van eigen kweek mag natuurlijk weer wel op je composthoop.

Aardappelschillen en het aardappelloof, resten van tomaat of tomatenplanten gaan er niet op. Ook de resten van de courgette mogen niet op de composthoop. Dit zijn allemaal planten uit de nachtschade familie en kunnen de aardappelziekte overbrengen. Gooi er ook geen hedera op. Dit overleeft en je hebt in een mum van tijd je tuin.
Eierschalen kunnen op de hoop, maar ik adviseer om ze eerst fijn te maken omdat je na een jaar nog steeds de eierschalen er tussen uit raapt.

Stro mag er in dunne lagen in als droog bruin materiaal. Ook de mest van paard, koe of konijn. Dit zal het verteringsproces zelfs versnellen door de afgifte van warmte. Zorg er wel voor dat het zoveel mogelijk biologische mest is, vrij van aan de dieren toegediende medicatie. Als je konijn op zaagsel zit, zou ik dit slechts mondjesmaat toevoegen.

Gemaaid gras van mijn gazon gaat er in een flinterdun laagje in omdat dit snel tot verstikking leidt. het meeste maaisel laat ik trouwens gewoon op mijn gazon liggen. Wil ik gras voor in de compostbak, dan strooi ik er eerst wat droge bladeren over. Op het moment dat de grasmaaier nu zij werk doet, mengt hij het natte gras met de droge bladeren en krijg ik een mooi materiaal voor in mijn compostbak. Vorig jaar had ik na een half jaar al mooie compost welke ik in de voren van de gerooide aardappelen heb gedaan. Maar pas hier mee op!

Ik strooi er trouwens geen kalk op, zoals op het plaatje. Dit omdat ik bang ben, dat het bodemleven hier aan dood gaat. De meesten willen een composthoop die verteert door het broeien, door warmte. Ik kies voor vertering door bodemleven. In mijn compost zitten dan ook altijd heel veel wormen en andere diertjes.

Compost die nog niet voldoende is verteert, zal stikstof uit de bodem onttrekken; stikstof die de planten zo nodig hebben om te groeien.
Mijn compost was al heel goed verteerd, rijp en kon in de voren omdat hier nog niets kwam te staan. Het was immers tijdens het rooien van de aardappelen en de grond kreeg nog een poosje rust voordat er weer op werd geplant of gezaaid.
Als je de ton of bak in het najaar leeg wilt hebben en er zit nog niet rijpe compost in, dan kan je deze in het najaar beter over de grond als een mulchlaag verspreiden. De compost kan dan rustig verder verteren en houdt de grond mooi bedekt. Je zult zien dat vaste grond in het voorjaar losser is en beter te bewerken. Dit komt door het bodemleven dat onder de rijpende compost nog wat warmte vind en langer doorgaat met zijn werk van verteren en verluchtigen. In het voorjaar schuif je de nog aanwezige compost gewoon op zij om er tussen te zaaien of te planten, of je gooit het nog even op een hoop om verder te verteren.

De vraag of een hoop of een vat beter is blijft onbeantwoord. Ik denk dat dit afhangt van je eigen voorkeur. Ik koos nu voor tonnen op de tuin, omdat ik slechts een smalle strook tot mijn beschikking heb voor mijn compost. Mijn tuin is kleiner dan de vorige en ik moet best woekeren met de ruimte. Een ton kost geld, dus dat kan een afweging zijn om te kiezen voor een hoop. Een houten bak kan je van onbehandeld resthout maken, dus is ook goedkoper. Een ton ziet er vaak wat netter uit.... Het is dus een persoonlijke voorkeur waar je keus van af gaat hangen. Het een is niet beter dan het ander.

Weet je trouwens, om even naar iets anders over te stappen, hoe het zaadhoofdje van een reuzeleeuwebek er uit ziet?  Ik kwam onderstaande foto tegen op facebook en was echt verbaasd. Ik had het nog nooit zo in detail bekeken: het is net een doodshoofdje. Heel bizar.