Het jaar loopt ten einde.....

 

Het jaar is bijna aan zijn eind. We zitten al weer in de tweede helft van december. Of het met deze Lockdown een happy december is...... voor velen niet. Gelukkig hebben wij onze moestuin nog. Alhoewel hier nu wel het meeste werk is gedaan.

 

( Foto van Patrick Degezelle via FB Moestuin).

Velen hebben hun tuin "winterklaar". Een begrip dat voor iedereen anders is. Voor de een is het kale grond die keurig ligt omgespit te wachten op de vorst en het voorjaar. Een ander heeft de grond bedekt met champost, blad, compost, mest, karton, etc en laat dit tot het voorjaar zo liggen. Anderen hebben er nog volop groenten op staan.

 

 

 

Terwijl de een nu al achterover leunt en zaaikalenders opzoekt of zaden-catalogi aan het bekijken is, is een ander nog volop bezig met spitten of woelen en bemesten.

Bij mij is het een combi van bovenstaande methoden. Op een deel van de moestuin staan nog wintergroenten als boerenkool, spruiten en winterandijvie. De broccoli-planten staan er nog, hier heb ik nu 2x van geoogst. De bladeren van de bloemkool heb ik uitgespreid over een moestuinbed waar volgend jaar de bonen komen. In het voorjaar haal ik het de resten van het blad weg en gaat dit op de composthoop.

Het overgrote deel van de tuin is nu bedekt met champost en compost. Maar er ligt nog een hoopje champost te wachten. Dit wil ik op het deel waar de kolen gaan komen aanbrengen. Maar dit stuk is nog niet van mij. Ik krijg dit er in het voorjaar bij. Graag had ik het nu in de winterperiode omgespit willen zien en vermengd met paardenmest. Helaas is het stuk nog niet van mij en de boer die paardenmest op de tuin bracht, stopt er mee. Daarom wilde ik het spitten en er dan meteen de champost mee onderspitten. In het voorjaar wordt het alsnog gespit en gaat de champost er na het aanplanten van de kolen over uit gestrooid.  We denken in oplossingen, niet in problemen.

Intussen is mijn tuinplan reeds diverse malen aangepast omdat ik er niet tevreden over was. Normaal schuif ik de bedden in het kader van wisselteelt steeds met de klok mee op. Nu mijn moestuin groter is geworden, moest ik ook rekening houden met wat er al eerder op een stuk grond heeft gestaan. Dat was best lastig, temeer ook, omdat de aardbeien er al in stonden, voordat ik wist dat ik er een stuk tuin bij ging krijgen. En de aardbeien blijven bij mij twee jaar staan. Dus daar moest mijn wisselteeltplan ook op aangepast worden. Gelukkig waren pen en papier geduldig: de komende twee jaren kan ik niet met de klok mee rouleren en staat een en ander in een andere volgorde, maar daarna kan ik weer wel doorschuiven zoals ik altijd heb gedaan. 

 

Een maand geleden kwam ik op de tuin en viel mijn oog op iets vreemds: een drol in een fraaie krul. Ondanks speurwerk op de tuin ben ik er tot op heden niet achter welk dier dit heeft achtergelaten.

Inspectie van de omheining leverde ook niets op: geen gaten, geen tunnels. Ook in de tuin zelf kan ik niets ontdekken dat de herkomst van deze drol verraadt. 

Via de diverse moestuinforums op Facebook kwamen de meest gekke reakties: van een kat tot een marter. Van een vos tot een buurman..... 

Het blijft een raadsel. Wel is het zo dat we een paar weken er voor van het bestuur van de volkstuinen een mail kregen met de vraag om onze honden niet los te laten lopen, maar aangelijnd omdat er een paar moestuinders hondendrollen op hun tuin hadden gevonden. Maar ik heb er nog nooit een hond gezien, letterlijk niet. Dus ik denk dat dit raadselachtige dier ook verantwoordelijk was voor de "hondendrollen".

Eind oktober, begin november werd er een nieuwe moestuingroep opgericht voor het ruilen van zaden en stekjes. Binnen een week had de groep al 1000 leden en groeide dus als kool.

Moestuin Weggeefhoek - Gratis of ruilen van planten, zaden etc. 

Via deze groep kwam ik op een volkstuinencomplex in de buurt van 's Hertogenbosch. Ik ging er wat egyptische uitjes ruilen voor een knol van de Lavas-plant (maggiplant). Zo leuk om eens op een ander complex rond te kijken. 

 

Inmiddels heb ik via de post al heel wat egyptische uitjes, bonen en zaden opgestuurd. Voor een postzegelcode die de ontvanger doorgeeft, stuur je dan iets op. Maar je kan ook iets ruilen natuurlijk. Maar ik heb al zo veel..... zelden dat er iets tussen zit in het aanbod wat ik interessant vind. Maar het is ook leuk om dus anderen blij te maken met mijn uitjes of zaden. Ook de wieringer boontjes zijn heel geliefd.

Nu ben ik zelf op zoek naar de Zolfino-boontjes, ook wel zwavelboontjes genoemd om hun zwavel-gele kleur. Helaas tot op heden nog geen succes. En bij de reguliere zaadhandel is het of uitverkocht of niet in het assortiment... Dus mocht er iemand een paar Zolfino-boontjes voor mij hebben...... heel graag. Ik stuur meteen een postzegelcode en mijn adres.

WEEUWENTEELT Ronald Rus 

Begin november heb ik bloemkool en spitskool gezaaid voor weeuwenteelt. Dit haar aanleiding van een youtube-filmpje van Ronald Rus. Hij zaait altijd rond 10 oktober voor de weeuwenteelt, maar door het zachte weer, durfde ik het nog wel aan om een maand later te zaaien. Eerst binnen op de vensterbank en daarna heb ik het zaaitraytje buiten in de koude kas gezet. Daar doen ze het nog steeds goed ondanks dat we toch al wat vorst hebben gehad en het in de koude kas ook erg koud was. Het traytje word wel beschermd door een plastic kap. Na de feestdagen gaat mijn koude kas weg, die heb ik verkocht om zo de kas op het nieuwe stuk tuin te kunnen bekostigen. Dan hoop ik dat de koolplantjes voldoende zijn afgehard om het buiten te redden want pas in maart kan ik gebruik maken van de nieuwe kas. Maar dat is ook de tijd om de koolplantjes buiten uit te planten. 

Eind november zag ik op facebook bij herinneringen dat ik vorig jaar bloemkooltjes oogstte die niet groter waren dan mijn spruitjes.

Dit jaar is het voor het eerst gelukt echte bloemkolen van formaat te kweken. En niet eentje, nee alle bloemkolen waren prachtig. 

De plantjes kwamen van Moestuinweetjes

Ik heb intussen al diverse bloemkolen uitgedeeld en de laatste hebben we vorige week gegeten.

 

 

Had ik eind november geen zin om naar de tuin te gaan omdat er toch nog maar weinig te doen is behalve koffiedrinken met medetuinders, heb ik op 28 november toch de kuierlatten ondergebonden om naar de tuin te gaan. Ik had iets in mijn hoofd....

 

 

 

Als experiment wilde ik  wortelen zaaien. Van het ras Nantes2 heb ik wat gezaaid in de kleine koude bak. De grond eerst goed losgemaakt en toen gezaaid.

 

 

 

 

 

 Maar ook in de volle grond heb ik Nantes2 gezaaid. Dit heb ik afgedekt met vliesdoek. 

Ik ben benieuwd naar het resultaat. Normaal zaai je de wortelen vanaf februari maar ergens had ik gelezen dat je het nu in november al kan doen onder glas of vliesdoek....

Mislukt de poging, dan ben ik weer een ervaring rijker.

Maar het bleef niet bij wortelen alleen. Op 6 december zaaide ik in mijn grote koude bak wat wintersla en twee soorten spinazie: breedblad scherpzaad en Riccio America.  

Intussen heeft het al stevig gevroren, dus ik weet niet of het zaad al ontkiemd is of nog gaat ontkiemen. Dit weekend ga ik mijn zaaisels eens inspecteren.

En zo loopt het moestuinjaar ten einde. Mijn bestelling aan pootaardappelen, plantuitjes en nieuwe zaden heb ik begin van deze maand reeds gedaan. Dus nu rustig afwachten tot dit binnenkomt. Een deel komt in de laatste week van januari mits het niet vriest, het andere deel komt zodra het beschikbaar is.

Moestuinieren is ook geduld kweken......

 

 

 

 

Maar nu mogen we rustig achterover leunen in onze stoel bij de haard. Er is niet zoveel meer te doen, als zal het bij enkelen blijven kriebelen zoals het bij mij bij vlagen ook kriebelt.  

Het is nu de tijd om moestuinboeken te lezen. De laatste wintergroenten te oogsten en te eten of in te maken dan wel op een andere manier bewaren.

 

 

 

De kerstboom staat al bij velen, de mijne ook zoals je ziet.  Ik ga vooral genieten van de donkere dagen, mijn wintergroenten en mijn ingemaakte voorraad. 

In het nieuwe jaar ben ik weer terug.

Blijf gezond en zorg goed voor elkaar.

Wat zijn de moestuinklusjes in december?

Zorg dat de grond in goede conditie is voor het voorjaar. Je kunt het beste de grond beetje bij beetje omspitten en alle rommel en onkruiden er uithalen. Als je de grond ruw laat liggen, zal het in het voorjaar gemakkelijker worden om er goede zaaigrond van te maken. Als je later niet meer wilt spitten, doe het dan de eerste keer grondig.

• bescherm broccoli en andere koolgewassen tegen vraat van vogels, met name van de duiven
• rooi de witlof en tafel deze voor de laatste keer in
• kijk al je tuinmateriaal na, reinig het en berg het vast op voor volgend jaar
• laat de waterslangen leeglopen en berg ze op
• controleer de regenton en zorg dat deze niet stuk vriest
• de zaaibakjes, de zaaitrays en potten welke je dit jaar hebt gebruikt, kan je nu schoonmaken en vast klaar zetten voor volgende maand of het volgend seizoen.

 

Wat kan je in december in de moestuin zaaien of planten?

Je kunt nu nieuwe wortelkluiten van rabarber planten. Bedek de rabarberplanten met forceerpotten of gebruik een grote emmer met een steen er op zodat hij niet kan wegwaaien. De zeekool kan je op de zelfde manier behandelen. De knollen van de aardperen zijn nu ook geschikt om te planten.

Tot in het nieuwe jaar.

 

En het is alweer half november: tijd van mest en snert en doorgaan met oogsten.

 

De blaadjes vallen, de laatsten alweer, want het meeste blad is al gevallen. Het is echt herfst nu.

In het park en gewoon langs de straten heb ik diverse zakken met blad verzameld en naar de tuin gebracht. 

 

Een deel van dit blad heb ik over het bed verspreid waar komend jaar de aardappelen gaan komen.

Over dit blad, heb ik champost uitgespreid. Nu waaien de bladeren niet meer weg, maar onder het dekentje van champost zal het bodemleven langer bezig zijn om de bladeren om te zetten in humus.  Deze humus is straks voeding voor mijn planten, maar houdt ook de grond vochtiger tijdens de droge zomers die we nu kennen. Het houdt het vocht veel langer vast, wat er voor zorgt dat we minder snel water hoeven te geven.

 

 

Ook vanuit Velt en diverse gemeentes wordt gepleit om de blaadjes in de tuin te laten liggen.

Op het gazon kan je ze beter verwijderen, omdat het bladerdek het gras verstikt. Doe dit met de bladhark, liever niet met de bladblazer. Niet alleen kost dit brandstof, het maakt ook veel herrie. 

Daarbij wordt vaak het blad opgezogen en verhakseld. Hiermee haksel je ook heel veel levende beestjes. Als je met de bladhark werkt, hebben ze de tijd om weg te komen en daarbij haksel je ze niet dood.

Het laten liggen van het blad heeft nog veel meer voordelen zoals bovenstaand plaatje laat zien......

Mijn moestuin wordt dit jaar in acht bedden verdeeld, plus twee vakken met kleinfruit en twee aspergebedden.

Het heeft door de herverdeling van de tuinen heel wat denkwerk gekost om mijn wisselteeltplan zo te laten verlopen, dat alles roteert maar ook nog in een logische volgorde komt zodat ik niet steeds hoef na te denken wat over wat er eerder stond en wat er in gaat komen.

Mijn totale tuin wordt nu ook groter, waardoor ik hem kon verdelen in acht bedden. Ik had al een hoekje met kleinfruit, op het stuk dat er bij komt, is ook een hoek met kleinfruit. Deze hoeken blijven zoals ze zijn. 

Ook het aspergebedje blijft, net zoals het aspergebed op het nieuwe stuk.

Na tig keer een moestuinplan te hebben getekend, is het me uiteindelijk gelukt om een goed plan te maken waarbij voortaan de gewassen steeds tegen de richting van de klok een vak opschuiven. Liever werk ik met de klok mee, maar omdat de knoflook en de aardbeien er al instonden, moest ik daar om heen werken.

 

Er zijn twee geheugensteuntjes voor de wisselteelt of rotatieteelt. Ze gebruiken beide het zelfde ezelsbruggetje, doch de een zet de wortelen na de aardappelen, de ander zet de aardappelen na de wortelen. In feite maakt het niet uit welke versie je gebruikt, "hongerige" gewassen komen na "minder hongerige" gewassen. 

Deze "hongerige" gewassen zijn: 

• aardappelen
• kolen
• vruchtgewassen als bv tomaten en paprika en courgette.

Ik hanteerde zelf het bovenste plaatje: de wortelen komen na de aardappelen omdat de grond na het rooien van de piepers al lekker los was en daar houden de wortelgewassen van.

Maar sinds dit jaar, komen zodra de aardappelen er uit zijn, de aardbeien op deze plaats. De aardappelen zijn er precies op tijd uit om de aardbeien er in te zetten en zo hoef ik geen leeg bed te bewaren tot half augustus voor de zomerkoninkjes.

 

Hoe ziet mijn moestuinplan er momenteel uit?

Op mijn notitieblokje heb ik de tuin meerdere malen getekend.

Het onderste blokje op de foto is mijn oude tuin, welke van vijf naar drie bedden gaat. Op het bovenste blokje is het stuk dat er bij komt. Daar stond bij de vorige huurder alles door elkaar. In eerste instantie zou ik vak 1, 2, 4 en 5 er bij krijgen. Maar plotseling kwam er nog een extra stuk bij, daar waar ik vak 3 heb bedacht en de hoek met kleinfruit die er al is.

 

 

 

Hoe wordt nu de precieze indeling in 2021?

1. aardappelen
2. peulvruchten als erwten, peultjes en bonen
3. koolgewassen
4. knoflook en bladgroente
5. aardbeien. Deze planten zijn begin september gezet.
   
6. vruchtgewassen en bloemen. Voor mij worden dit paprika's en bloemen als dahlia en zonnebloem
   
7. wortelen en uien
8. aardbeien. Hier staan de aardbeien die ik vorig jaar heb gezet.
9. De vakken met de X zijn de hoeken met kleinfruit als bramen, bessen, frambozen en braambozen.
10. Het vakje dat zwart is gemaakt op de tekening staat voor het aspergebed op de oude tuin. Op de nieuwe tuin valt het aanwezige aspergebed net buiten de tekening.
    

In 2022 schuift alles door:

1. aardbeien
2. aardappelen
3. peulvruchten
4. kolen
5. aardbeien. Deze blijven dan nog een jaar staan.
6. knoflook en bladgroenten
7. vruchtgewassen en bloemen
8. wortelen en uien.

De wortelen zullen nu niet meer meteen na de aardappelen komen, maar de grond is al redelijk los. En omdat ik nu op het eerste bed al royaal bladeren en champost heb aangebracht, verwacht ik dat de grond los genoeg is als het zover is dat de wortelen in dit bed komen. Te meer ook omdat ik stro tussen de aardbeien leg en dit ook na de oogst laat liggen. 

In de titel heb ik het over mest. 

Hiermee bedoel ik dus de biologische champost die door de vereniging voor algemeen gebruik heeft laten aanrukken. Nog nooit was de hoop zo snel verdwenen als dit jaar. Wilde vorige jaren nog maar weinig moestuinders deze zwarte massa hebben, nu wilde bijna iedereen het hebben. Men ziet hoe mooi rul de kleigrond wordt die een laag champost heeft gekregen. Dit komt ook omdat het paardenmeisje die elke zaterdag verse paardenmest komt brengen, er mee gaat stoppen. Als alternatief wordt nu naar de champost gegrepen. Willen we nog paardenmest, dan zullen we op zoek moeten naar een paardenhouder die zijn mest wil komen brengen.

Ook ik had graag paardenmest gehad, ik had er speciaal een bak voor gemaakt op het nieuwe stuk van de tuin. Maar helaas, voorlopig geen paardenmest meer.

De bladeren die ik vorig jaar niet over de tuin had verspreid, had ik in het voorjaar in een compostton gedaan die op dat moment leeg kwam.

Na regelmatig het hete water wat ik over hield van mijn koffiewater aan de bladeren toe te voegen, heb ik intussen prachtige bladaarde in de ton zitten.

Het hete water zou volgens de vlaamse biomoestuinders het blad sneller doen omzetten tot bladaarde. Ook menselijke urine zou hier aan bijdragen. Dus als puberdame mee naar de tuin gaat, mag zij op de emmer plassen in plaats van op het chemisch toiletje dat ik in mijn tuinhuisje heb staan. Mijn eigen urine zit vol met residu van allerlei medicatie en vind ik dus niet geschikt om in de tuin te gebruiken, op welke wijze dan ook.

Intussen heb ik een emmer bladaarde mee naar huis genomen en gemend met een restje potgrond en wat scherp zand. Omdat ik wat stekjes van kamerplantjes had gekregen en deze wilde oppotten, heb ik dit in de bladaarde-mix gedaan. Ik ben heel benieuwd hoe de stekjes het zullen doen. Ik hou jullie op de hoogte.

Over toilet gesproken....... op de nieuwe tuin staat een heus plee-huisje. Compleet met uitgezaagd hartje in de deur.

Maar we zijn nog niet klaar met het hoofdstuk mest. Nadat ik in het voorjaar de composttonnen had geleegd en eentje had gevuld met bladeren,  heb ik de tweede ton weer gevuld met tuin- en groenafval. Eind oktober was de compost weer klaar. De grove delen en het bovenste laagje heb ik op de composthoop gegooid. Het fijne materiaal dat in de ton overbleef, blijft er nu wachten, tot ik het huidige kolenbed leeg heb. Daar komen dan de tonnen te staan voor de compost en bladaarde. Als ik de tonnen ga verzetten, gaat de compost over het zesde bed waar volgend jaar de paprika's en de bloemen komen. Hier staan nu nog de bonen en de kolen.

Nu kweekte ik de paprika's nog in emmers achter het huis, maar die komen volgend jaar dus in de volle grond te staan. 

 

De bonen zijn nog niet droog. Maar zullen toch dit weekend worden geplukt. Het zijn Monstransbonen. Ze worden ook wel Heilige bonen genoemd of Soldatenbonen. Ze kwamen pas heel laat in bloei en hierdoor kwamen er ook pas heel laat bonen aan de plant. Omdat het droogbonen zijn, blijven ze aan de plant tot ze mooi droog zijn geworden. Maar droog worden ze nu niet meer aan de plant. Ik hoop dat ze rijp genoeg zijn om te worden geplukt en dan als losse bonen te worden gedroogd. Ik ga ze niet als zaaigoed voor komend jaar gebruiken omdat ik niet weet of de bonen rijp genoeg zijn. Maar we maken er deze winter heerlijke bonenschotels en bonensoep van.

De frambozen heb ik gesnoeid. Omdat ik een soort heb, die twee maal vrucht draagt: eenmaal in de vroege zomer en daarna weer in de herfst, weet ik niet wanneer ik moet snoeien en welke takken. Vorig jaar heb ik niets gesnoeid, behalve de dode takken.

Na het bestuderen van het label dat nog aan de plant hing toen ik de tuin kreeg ( de framboos stond er nog van de vorige huurder), was ik nog niets wijzer. Snoeien in maart en november. Maar welke takken? 

 

Herfstframbozen groeien aan jonge scheuten die dat jaar zijn gegroeid, de vroege frambozen groeien aan overjarig hout dat het jaar er voor is gegroeid.

Ik heb nu maar de dorre takken weggehaald en die takken die oud leken te zijn. De jonge takken hebben een wat rode kleur, de oude takken zijn bruin. En nu was het kleurverschil duidelijk te zien. Dus op goed geluk 🍀

Maar er moest ook worden geoogst. De wintergroenten doen het opperbest in dit natte warme weer.

 

Op 24 oktober oogste ik de eerste boerenkool. De boerenkool zit vol met witte vlieg. Normaal spuit ik met lookwater, maar dat had ik dit jaar niet gemaakt. Ik kreeg de tip om meteen na het plukken de boerenkoolbladeren te spoelen in de regenton en dan onderste boven te leggen. En inderdaad, de meeste witte vlieg was er uit. De eerste maal spoelde ik de boerenkool pas thuis in de keuken. Ik zal je niet vertellen wat er plots in de keuken rond vloog. Nu heb ik een keukenraam vol witte stippen. Is er een vrijwilliger die mijn keukenraam wil komen zemen?

 

Puberdame vroeg me wanneer we weer spruitjes zouden gaan eten.... nou drie spruiten en ze heeft een bord vol: nog nooit heb ik zulke grote spruiten gezien. Ik had ze 15 februari gezaaid en op 18 april in de tuin gezet. Ik had een voor mij onbekend ras: Crispus F1. Echt, ze zijn groot ! Helaas is dit op de foto niet goed te zien. 

En mijn trots: voor het eerst is het me gelukt om mooie broccoli te kweken. 

Nooit eerder is me dit zo gelukt: wel doorgeschoten roosjes of hele kleine.

En dan moet je weten, dat ik eigenlijk helemaal niet van broccoli houd 😀. Maar ik wil altijd variatie op mijn bordje. En broccolisoep met roomkaas vind ik weer wel lekker.

 

Nu moet je weten dat mijn tuin in Hedel ligt. En in Hedel is er al heel lang een paardenmarkt. Bekend is dat er in 1719 een verzoek is gedaan aan het Hof van Gelderland om een 2e paardenmarkt te mogen houden en hiervoor tol te mogen heffen. Er bestond dus al een markt, of het ook een paardenmarkt was of een beestenmarkt (koeienmarkt), dat is onbekend. Vanaf 1719 worden er twee markten gehouden, in mei en op de maandag na 1 november. Hoe dan ook, voor wat de paardenmarkt betreft, houdt men het jaar 1719 aan. (bron:  Officieële website Hedelse Paardenmarkt).

 

De paardenmarkt is HET gebeuren in Hedel, en bij die paardenmarkt hoort tradioneel een grote pan erwtensoep of snert. Hier in de regio spreekt men van erwtensoep. In de week voor de paardenmarkt staat in elke keuken een grote pan op het vuur en ontstaat er een heerlijke erwtensoep die met liefde en aandacht wordt gemaakt. De geuren die uit elke keuken naar buiten zweven, kondigen de komst van de paardenmarkt aan. En dus wordt er elke winter op de eerste maandag na 1 november voor het eerst erwtensoep gegeten.

Nu ging door de Covid-19-maatregelen voor het eerst in 300 jaar de paardenmarkt niet door, maar het maken van de traditionele erwtensoep ging wel door.

Van een moestuinvriend een paar tuinen verderop, bij wie ik vaak even een kop koffie ga drinken, kreeg ik knolselderij. Deze heb ik niet zelf in de tuin, daar was tot op heden geen ruimte voor op mijn 120m2. Dus moest er erwtensoep worden gemaakt. Spliterwten werden in de plaatselijke supermarkt gehaald, evenals de rookworst, de hamlappen, de platte ribben en het spek. Uit eigen tuin kwam de prei en de wortel. In de vriezer zat nog een voorraadje soepgroenten uit eigen tuin.

En met de knolselderij van mijn moestuinmaatje maakte ik ook een pan erwtensoep waar je "U" tegen zegt en werd die op de eerste maandag na 1 november hier thuis gegeten. En ik had voldoende om ook nog te wecken als wintervoorraad.

 

Maar er is nog meer in de tuin om te oogsten.

Elke keer denk ik dat ik toch echt de laatste frambozen heb geplukt, maar elke keer dat ik kom zie ik weer rijpe vruchten aan de frambozenstruiken. Wel geef ik toe dat ze onder invloed van het verminderde aantal zon-uren, een stuk minder zoet van smaak zijn dan een paar maanden terug. 

 

 

En wat denk je van de winterandijvie? Ik had in augustus 10 plantjes van de buurman gekregen. Een soort met krullende bladeren. Er staan er nu nog vier te wachten om te worden geoogst. Gelukkig kan ik puberdame 's nachts wakker maken voor een bordje andijviestamp.

De laatse savoiekool is geoogst. Ook de koolrabi is er nu uit. Ik had  op 6 april de "Superschmelz" gezaaid. Deze koolrabi wordt veel groter dan de gewone koolrabi en het duurt ook langer voordat hij gaat "verhouten" en dus taaie vezels gaat krijgen. 

Ook de meeste wortelen zijn geoogst. Doordat ze meerdere malen zijn gezaaid om dat ze niet wilden opkomen, zijn er meerdere soorten door elkaar opgekomen. Verstopt onder de oost-indische-kers bleken er toch meer te zijn dan ik had verwacht. Maar doordat ze zo verstopt zaten, heb ik ze iet uitgedund waardoor het schrappen een kunst op zich was. Maar kromme wortelen zijn net zo lekker als mooie rechte exemplaren. 

Nu kunnen wortelen best lang in de grond blijven, maar de woelmuizen zijn er ook verzot op, dus heb ik ze er allemaal uitgehaald om zelf ook nog iets te eten te hebben.

 

En als we het dan toch over eten hebben: ik heb nu het kouder word is geworden, mijn campinggasstelletje te voorschijn gehaald. Toen ik de wortelen oogstte, kwam ik nog een paar vergeten uien tegen. Die smaakten heerlijk bij de leftover hamburger die ik had meegenomen om op mijn brood te eten.

Maar ik heb er ook al een eitje gebakken en een kop overheerlijke erwtensoep warmgemaakt. Samen met een kop koffie versterkt het de innerlijke mens na gedane arbeid.

 

 

Maar er wordt meer gedaan op de moestuin van Anja dan enkel eten en koffiedrinken. Omdat de tuin een andere indeling krijgt, lag er een tegelpad verkeerd. Deze is omgelegd. En er waren nog een paar reservetegels. Die hebben een plaatsje gevonden voor mijn tuinhuisje zodat ik er makkelijker langs kan met de kruiwagen.

Het moestuinjaar loopt ten einde. De ene moestuin wordt leeggehaald. Echt leeg met kale grond. Maar ook leeg met een bedekte bodem. Ieder tuiniert naar eigen inzicht. En dat is het leuke van een volkstuincomplex: je ziet hoe anderen het doen. En of dat nu overeen komt met jouw eigen manier van de tuin beheren of niet, we kijken en vergelijken.

Andere tuinen staan nog vol met wintergroenten. Net als bij mij. Al zijn er al wel bedden die nu deels leeg zijn gekomen. 

De werkzaamheden gaan gewoon door want er is nog genoeg te doen. Bonenrekken worden afgebroken. De frambozen en de bramen worden gesnoeid. Er wordt al dan niet gespit. En er wordt mest of champost op de tuin aangebracht. Ieder doet dit alles dus naar eigen inzicht. 

En intussen bedenken we al weer wat er volgend jaar moet gebeuren. Zoeken we internet af naar nieuwe zaden en pootgoed.

 

Worden tuinboeken weer geraadpleegd, want wat er nu fout ging, willen we volgend jaar voorkomen. En natuurlijk willen we steeds weer nieuwe dingen leren en proberen. De komende wintermaanden zijn uitstekend geschikt om met de neus in de tuinboeken te zitten.

Zadencatalogi worden weer tevoorschijn gehaald..... al gaat het bestellen en kopen tegenwoordig veelal via internet, een papieren zadengids ligt nu eenmaal lekker in de hand en leest vaak gemakkelijker dan de tekst op een scherm.

Over internet gesproken: ik zie nog steeds de vraag voorbij komen op de moestuinsites van Facebook hoe het zit met de knoflook. Of die nog in de grond kan en hoe dit moet.

Vaak wordt dan geroepen dat het te laat is volgens de 10-10-10-regel ( 10e maand, 10cm uit elkaar, oogsten na 10 maanden). Maar knoflook kan vanaf half september tot half november de grond in. 

Het plaatje met informatie van Ton Vreeken plaats ik dan steevast als antwoord. 

Zelf houd ik de tweede helft van oktober tot begin november aan. In september vind ik de temperatuur nog te hoog om de knoflook te zetten. Ook de grond temperatuur is dan nog erg warm. Knoflook heeft nu eenmaal koude nodig om zich tot een mooie bol te kunnen ontwikkelen. En als het te warm is, zal het loof erg hoog zijn om de winter door te komen. Al kan het best wat vrieskou hebben.

Ook zag ik gisteren op een moestuinforum de vraag voorbij komen wat er nu nog bloeit in onze (moes)tuin. Dus ben ik naar buiten gegaan om enkele plaatjes te schieten. Maar op de moestuin had ik al foto's gemaakt van wat er momenteel bloeit.

Hier het slaapmutsje op het aspergebed.

Mijn stamroos Da Vinci bloeit nog volop. Het is al de vijfde bloeironde dit jaar. Hij weet van geen ophouden.

En wat denk je hier van? Gewone papaver in de voortuin. En dat terwijl we vorige week de eerste maal autoruiten moesten krabben. De tere bloemen staan fier te bloeien en stelen de show.

Mooi he?

Maar ook de campanula, de wintervaste fuchsia bloeien nog volop. 

Op de moestuin bloeit er ook een papaver, eentje met lila-kleurige bloemblaadjes. En de gele klimroos staat ook weer in bloei. Het kaasjeskruid doet nog een laatste rondje en er zit nog een enkele bloem in de stokroos.

De paardenbloemen en de madeliefjes bloeien onverstoorbaar verder alsof het hoogzomer is.

Maar we kunnen niet te lang stil staan bij al dat moois wat er nu nog te zien is. Er zijn nog allerlei klussen te doen.

Wat zijn de moestuinklusjes in november?

• Nu is de tijd om de moestuin vrij te maken van zomergroente. De plantresten kun je direct gebruiken op de bodem van een geul waar je volgend jaar pronkbonen boven kunt telen. Het is het begin van een nieuwe cyclus.
• Oude wortelkluiten van rabarber hebben er baat bij als je ze opgraaft en met een scherpe spade in stukken deelt. Zorg wel dat ieder stuk een paar groeiknoppen heeft.
• Herplant de stukken in de grond die je hebt verrijkt met goed doorgerotte compost of ander organisch materiaal.
• In verhoogde en diepe bedden kun je direct halfverteerde compost op het grondvlak aanbrengen op de plaatsen waar je komend seizoen groenten wil gaan telen.
• Ruim afgevallen blad in de moestuin op.
• Graaf enkele pastinaken, rapen en wat prei uit en kuil deze op een geschikte plaats bij. In koude gebieden kan de grond gedurende langere perioden namelijk bevroren blijven. Zou houd je de wintergroenten bereikbaar en kun je ze er tijdens koud weer gemakkelijk uit de moestuin halen.

 

Wat kun je in november in de moestuin planten?

Je kunt nog steeds knoflook en sjalotten planten in november. Doe dit wel op dagen wanneer het niet vriest.

 

Wat kun je in november in de moestuin zaaien?

Je kunt deze maand tuinbonen voor overwintering zaaien.
 

• Alleen in warme gebieden kun je zo’n herfstzaaisel met tuinbonen proberen, in koude en open gelegen tuinen kun je beter tot het voorjaar wachten.
• Zaai op plekken waar je met cloches de grond hebt beschut.
• Neem ook een redelijk winterhard ras, zoals “Aquadulce” of “the sutton”
  

 

 

Ook is het mogelijk om in de eerste helft van november nog bloemkool te zaaien voor de weeuwenteelt.

·         Gebruik hiervoor een geschikt ras als Ehrfurter, Snowball of Alpha7

·         Zaai in trays in de koude kas

·         Zodra de kiemblaadjes er volledig zijn, kunnen de trays buiten worden gezet op een beschutte plaats. Zo kunnen de bloemkolen wennen aan de temperatuursdaling en zullen ze gehard worden tegen de winterse kou. Bij sneeuw worden de planten afgedekt.

·         In februari kunnen de planten in de volle grond worden uitgezet en verder groeien om al in mei of juni bloemkolen te geven.

 

Wat kun je in november in de moestuin oogsten?

• Vroeg rijpende spruitkoolrassen kun je deze maand al oogsten. Pluk ze altijd van onderaf naar boven. Trap met je hak de planten weer vast in de grond als ze zijn losgewrikt door herfst.
• Verder kun je deze maand andijvie, bieten, rapen, witlof, Chinese bieslook, wortels, bloemkool, rammenas, schorseneren, pastinaak, boerenkool en prei oogsten.

 

De zonovergoten moestuin van Anja in november.