11, 12, 13 en 14 mei
ijsheiligen hebben harde koppen
Het kan vriezen in mei,
tot de IJsheiligen zijn voorbij.
Mamertus en Pancraas,
Servatius en Bonifaas.
Voor Servaas geen zomer,
na Servaas geen winter.
Mei: Majus: De Romeinen wijdden deze maand aan hun godin Maja, die alles beschermt wat er in het voorjaar bloeit en gaat groeien.
Mei: Bloeimaand, bloemenmaand. De kracht van het nieuwe voorjaar en van het nieuwe leven ontwaakt nu pas goed. Heel zeker zijn het de vele bloemen die dit in hun schoonheid tot uitdrukking brengen.
Mei: Wonnemaand. Sinds eeuwen kennen we voor mei al de benaming Wonnemanoth. Wunne, wonne; het wijst op blijheid, op genieten, op het zien van de schoonheid en het intense van het leven. Duitsland en Oostenrijk schrijven voor mei op hun kalenders nog altijd Wonnemonat als tweede benaming voor deze maand.
Mei: Vrouwenmaand. De vruchtbaarheid van de vrouw stond bij de Romeinen eveneens onder de bescherming van hun godin Maja. Bij de Germaanse stammen ziet men ook de verering voor de vrouw. Denk hierbij aan Freyja, godin van de liefde en de hartstocht.
Mei: Mariamaand. Vooral in de rooms-katholieke kerk is de verering voor de Maagd Maria erg groot. De maand mei is speciaal aan haar gewijd. Het is zeker niet denkbeeldig, dat de toewijding van deze maand aan Maria een door de kerk gewilde vorm van kerstening is geweest. Het feit dat op iedere dag van de kalender een of meer heiligen worden geplaatst op wie die dag speciaal de aandacht wordt gericht, spreekt op zich al duidelijk over de invloed die van de kerk uitging.
In mei zijn het duidelijk de "ijsheiligen" die alles overheersen. De "strenge heren"Mamertus, Pancratius, Servatius en Bonifatius vormen als heiligen het complot van de gevreesde "apostelen van de nachtvorst". Vaak wordt er nog een vijfde ijsheilige aan toegevoegd: Sophia; beschermheilige tegen nachtvorst en wordt om die reden ook wel "koude Sophie" genoemd.
Eeuwen- en eeuwenlang hebben de ijsheiligen de mensen op het platteland de nodige "koude" zorgen gebracht. De ijsheiligen zijn de dagen, beter gezegd de nachten, dat er veel teer en kostbaar jong plantenleven kan bevriezen. Eind april, begin mei: de wind wil juist in deze periode graag naar het noorden of het oosten draaien. Bewolking krijgt dan weinig kans en dan zijn we er: Mei is nog geen zomer......
Maar de foto laat duidelijk zien dat er in de komende nachten nog echte kou komt.
Vanmorgen zag ik om 05.45uur dat het in de koude kas slechts 3 graden boven nul was. Toen ik op de fiets stapte en reeds een paar kilometer had gereden, had ik spijt geen handschoenen bij mij te hebben: ik had ijsklompen die mijn stuur vast hielden. Mijn ritje van 15 km in de vroege kou was een lang ritje en om 08.20uur moest ik die zelfde afstand weer terug, tegen de koude noordwester wind in. Ik geloof dat ik daarna wel een half uur onder een hele hete douche heb gestaan om weer warm te worden.
Gelukkig zag ik nog net voor ik deze blog online wilde zetten, dat de foto is geplaatst door Kees de Boon van de blog: de boon in de tuin
Nog meer last van de kou, hebben de plantjes die al buiten staan. Overdag doen ze het prima, al staat de groei nu even stil omdat het minder warm is dan in april, maar de nachten met vorst aan de grond doen veel schade.
Een nachttemperatuur van 4 tot 6 graden boven nul, wordt gemeten op ongeveer anderhalve meter hoogte. Maar aan de grond en een paar centimeter boven de grond kan het rond of zelfs onder het nul-punt zijn.
Tomaten, sla, bonen.... ze kunnen er niet tegen. "De aarde is aan het opwarmen", "we hebben een klimaatverandering" zijn veel gehoorde kreten, maar het is nu zelfs kouder dan normaal in deze tijd van het jaar, ook overdag.
Hilarisch vond ik de foto op facebook van een pak diepvriesboontjes met de vraag: "help mijn bonen zijn bevroren, wat nu?", geplaatst als satire op de vraag van de vroege uitplanters wat te doen aan vorstschade bij de reeds in de tuin uitgezette groentenplanten.
Op zondag 28 april jl heb ik de deur van de kas, die reeds dag en nacht open stond, dicht gedaan. Dit omdat er nachtvorst werd voorspeldt. De courgettes, de sla en geraniums die buiten op de tuintafel stonden, heb ik in de koude kas op de grond gezet.
Eigenlijk was er geen ruimte meer om ze ergens beschermd neer te zetten maar ze konden nu niet meer buiten blijven.
De dag er na heb ik de deur overdag weer geopend, maar in de nacht gaat hij weer dicht. Met een nachttemperatuur van 3 graden boven nul riskeer ik liever niets.
Vorige keer schreef ik al, dat ik nog wat zaad van diverse dahlia's had verzameld in de voortuin en had uit gezaaid. Aanvankelijk gewoon in een bakje op de vensterbank, maar na een tip op facebook heb ik het bakje op een warmte-matje gezet. En zie daar: op 22 april kwamen ze boven piepen. Ik ben benieuwd wat hier voor bloemen uit te voorschijn zullen gaan komen. Voorlopig moet ik geduldig wachten en de tere plantjes koesteren en vertroetelen.
Op 30 april ben ik naar de tuin gegaan. Er werd een redelijke dag voorspeld met slechts 10% kans op regen. Gelukkig viel er overdag geen regen, maar wel hulp uit de lucht. En die hulp kon ik best gebruiken.
Ik zaaide bietjes: egyptische platronde. Daar waar de tuinbonen werden opgegeten door de woelmuizen en er dus gaten in de rij zijn gevallen, mochten de bietjes een plekje vinden.
En Anja zal Anja niet zijn, als ze weer niet iets moet proberen: ik heb wat heermoes geplukt en dit over het rijtje bietenzaad gelegd. Beetje voeding kan geen kwaad dacht ik.
Bij de tuinbonen heb ik trouwens een paar waslijndraden gespannen zodat ze straks als ze groter zijn wat steun vinden omdat ze niet in een bosje maar in een enkele rij zijn gezet.
De rekken voor de erwten en peulen werden gezet.
Ook het rek voor de snijbonen kreeg een plaatsje. Meteen maar vast de cd's op gehangen om de duiven af te schrikken.
Over de aardbeien kwam vast het net zodat de vogels er niet met alle oogst van door gaan. Hier en daar piepen er wel wat aardbeien tussen uit waar zij van mogen snoepen. Ook in het wilde bosje bij de frambozen staan aardbeienplanten als snoepgoed voor de vogels.
En een net er met hulp over leggen gaat echt een stuk handiger dan wanneer je het in je eentje moet doen.
En werd ik vorig jaar als eigenwijs bestempeld omdat ik een kooi had gezet waar mijn koolplantjes veilig in zouden staan voor de duiven, het bewees zijn nut: bij mij geen duivenvraat aan de kolen zoals op de andere tuinen. Dus deze werd ook nu weer opgezet al vond mijn maatje dit een raar ding waar hij het nut er niet van in zag....
Opa had vroeger een houten kruis aangekleed met een blauwe overal en een rode zakdoek als sjaal om de duiven te verjagen. Daarnaast had hij nog zijn oude jachtgeweer......
Aan het tuinhuisje stond een oud oppottafeltje, te laag en onhandig voor mij. Nu heeft mijn maatje er een paar stukken rails bevestigd waar ik op de juiste hoogte een plank op kan leggen en zo kan oppotten, verpotten, verspenen, of gewoon iets op kan leggen. Thuis heb ik dit ook aan de schuur en dat is reuze handig. Op de tuin leg ik er vaak mijn fototoestel, telefoon en zakjes zaad op. De plank is afneembaar en droog op te bergen.
De klep van mijn tweede compostton viel er elke keer weer uit. Hierdoor kon ik zien, dat ik een te dikke droge laag in de ton had waardoor het composteringsproces niet goed verliep. Dus heb ik de inhoud er uitgeschept en deze in de compostbak gedaan. In de ton ben ik weer begonnen met een nieuwe opzet. Hoe ik dat doe, kan je lezen in een eerdere post.
En natuurlijk: hij is er weer, "de Burgemeester".
Terug van zijn winterreces. Ik heb hem zijn ambtsketting ook weer omgehangen: aan zijn voeten hangt een cd te draaien in de wind en schrikt zo de duiven af.
Ik weet ook wel, dat een kraai geen natuurlijke vijand is van de duif, maar zijn aanwezigheid doet de duiven toch een paar dagen op afstand houden. Volgende week krijgt de burgemeester weer een ander plekje in de tuin, want door het verplaatsen denken de duiven toch dat er een echte kraai aanwezig is en hun kan storen in hun eigen bezigheden waardoor ze mijn tuin net even met rust laten.
En dan is het mei. Het eerste mailtje dat ik krijg is van de volkstuinvereniging: de coloradokever is weer gesignaleerd op het complex. De vraag is om dit goed in de gaten te houden en te proberen te bestrijden op welke manier dan ook. Helaas moeten we spuiten omdat ons tuinencomplex midden tussen de aardappelvelden ligt en de kever de professionele teelt snel in gevaar kan brengen.
Intussen meet ik in de koude kas in de nacht temperaturen tusssen de 3 en 5 graden boven nul.... koud dus.
Vrijdag de derde mei was het een koude dag. Volgens mijn weer-app zou de temperatuur tusssen de 6 en de 11 graden komen, kregen we een noordwestenwind kracht 3. De voorspelling was dat we 10% kans hadden op regen en het zou bewolkt zijn. Toen ik naar de tuin reed, scheen de zon, maar die was al ras verdwenen achter dikke wolken.
Koud was het ook, gelukkig voelde de wind niet al te koud aan.
Maar tien procent kans op regen viel tegen: bijna de gehele middag heeft het geregend. Geen stortbuien maar van die regen waarin je buiten blijft als je toch al buiten bezig bent, maar die niet uitnodigd om naar buiten te gaan als je lekker droog binnen zit.
Op de heenweg ben ik onderweg even gestopt om snijbonenzaad te kopen. Ik koos voor Helda en Raadsheer. Deze laatste heb ik gelegd als toekomstige partner voor de burgemeester.
De Helda bewaar ik nog even. Misschien vind ik nog een plaatsje, maar eigenlijk had ik deze beter in de winkel kunnen laten....
De koolplantjes die ik dinsdag bij me had maar door tijdgebrek geen plekje meer kregen in de kolenkooi werden nu uitgezet. Naast de kooi heb ik nog een bogentunnel met een net er over gezet. Hiervoor moesten eerst de preiplanten uit de grond.
Op de foto is slechts een gedeelte van de prei-oogst te zien.....
In elk plantgaatje heb ik een paar stukjes rabarbersteel gelegd. Ik heb gelezen dat dit helpt tegen de koolvlieg en knolvoet. Het zuur van de rabarber zou dit tegen kunnen gaan. Het is het proberen waard en altijd beter dan chemische middelen: baat het niet, dan schaadt het niet, hoop ik 😏.
Ook dit heb ik op facebook gelezen. Ik heb trouwens geen flauw idee hoe mijn opa dit vroeger wist tegen te gaan.
Rabarberblad en stukjes rabarber die ik over had, heb ik gewoon tussen de koolplantjes gestrooid.
Tussen de kooi en de bogen kwam koolrabi Supersmelz, een grote koolrabi die lang zacht blijft en heerlijk van smaak is.
Een cd er boven moet de duiven uit deze smalle strook houden.
In de kooi en onder de bogen heb ik spruiten, rode kool, chinese kool en broccoli gezet. De spruiten achter in omdat die het langst blijven staan.
Op de kleinschalige planten- en zadenruilbeurs gisteren in Hurwenen, kon ik het niet laten om wat boerenkoolplanten te kopen. Voor vijftig cent per stuk een koopje.
Zelf heb ik ze nog niet gezaaid en ik ga nu dus ook de moeite hier toe niet meer nemen.
Aan acht planten heb ik de hele winter meer dan genoeg om te eten en uit te delen.
Twee dille-plantjes, een blauw bloeiende verbena en twee wonderbonen gingen eveneens mee naar huis.
In de nacht van 4 op 5 mei was het slechts 3 graden in de koude kas. Ik heb even getwijfeld of ik de kaarsen nog zou aan steken, maar heb de gok gewaagd om het niet te doen.
Vandaag ben ik tussen de buien door even naar Brakel geweest.
Hier vind je bij Huis Brakel nog een historische moestuin. De tuin is niet groot en gratis toegankelijk op een aantal vast gestelde dagen. Een vrijwilligers echtpaar onderhoudt de tuin al sinds 1982. De stichting Gelders Landschap is eigenaar van de tuin.
Over deze tuin wil ik nog wel wat meer vertellen. Omdat ik zowel mijn fototoestel als mijn telefoon thuis had gelaten (vergeten), heb ik de foto's van internet geplukt. Sorry.
De tuin werd in 1768 aangelegd, gelijk met wat nu Huis Brakel is en deed dienst als moestuin.
In de tuin stond een orangerie met planten om Huis Brakel aan te kleden.
Verspreid door de tuin staan een 150-tal soorten sub-tropische planten in de volle grond aangeplant, waaronder een 5 meter hoge bananenboom, hetgeen de tuin een exotisch tintje geeft.
De buxushagen die de verhoogde perken omlijstten zijn intussen verdwenen.
Op deze foto zie je de achterzijde van Huis Brakel.
Op en tegen de tuinmuur groeien droogte bestendige planten als wit vetkruid, sedum en kattenkruid.
Buiten de muur en de haag vind je diverse soorten sneeuwklokjes, groot hoefblad en de italiaanse aronskelk.
Langs de muur staat klein fruit als jostabes, druiven en japanse wijnbes. Maar ook rode, zwarte en witte aalbessen, appel en oude rozenrassen.
Echt een tuin om eens te bezoeken. http://members.upc.nl/r.munters7/moestuin/home/home.htm
Niet alleen virtueel maar zeker ook in het echt.
De vrijwilligers kunnen je enthousiast vertellen over wat er groeit en bloeit. Alle planten worden zo veel mogelijk zelf uit zaad en stekjes opgekweekt.
Maar er wordt ook verkocht. Diverse oude tomatenrassen die ook buiten kunnen staan werden vandaag verkocht.
Natuurlijk bleven er weer twee tomatenplanten "aan mijn vingers hangen". Maar voor ook nu weer 50 cent per stuk mochten de Kaukassus en de Tibet Appel met mij mee naar Kerkdriel.
In de oude kas, die half verzonken ligt in de grond, staat een doos met zakjes zaad klaar om te worden verkocht voor vijftig cent per zakje. Maar ook de koffie, de thee en heerlijke cake staan klaar voor de bezoekers van de tuin.
Rest mij voor vandaag nog te vertellen dat er gisteren in de belgische ardennen een aardig laagje sneeuw en hagel is gevallen..... dit om de klimaatverandering-roepers weer even wakker te schudden.
Foto: Swa Janssens geplaatst op facebook.
Tot een volgende keer en pas op voor de ijsheiligen, ze kunnen je nog net de das om doen.
