November: de tijd vliegt voorbij, maar ik sta stil.

NOVEMBER

slachtmaand

bloedmaand

nevelmaand.

November. De negende - novem - maand die nu de elfde is.

Slachtmaand: Na in de zomer goed vetgemest te zijn slacht de boer zijn varken. De temperatuur in deze maand is van dien daard, dat het vlees niet snel aan bederf onderhevig is. Dit vlees wordt ook nog eens goed gepekeld en gerookt en kan zo in de wintertijd gebruikt worden. Met een weinig fantasie zien we nog de tijd voor ogen dat veel mensen de dag aanvvinge met een stevig ontbijt van spek en eieren.

Bloedmaand: Spreken we van de Bloedmaand, dan kan het mogelijk in verband worden gebracht met de Slachtmaand. Bij de Germaanse stammen die in de vijfde eeuw na Christus Engeland veroverden, heeft de traditie bestaan om als dank voor de weldaden van de natuur de goden dankoffers op te dragen. Veeal waren dit dieren. Mogelijk zijn we zo aan de benaming Bloedmaand gekomen.

Nevelmaand: Juist in deze tijd van het jaar als de temperatuur nog betrekkelijk hoog is en er doorgaans ook zeer veel vocht hangt door de herfstregens, hebben neel en mist alle kansen. Nebelung is de wel heel typerende naam die Duitsland aan de maand november gegeven heeft.

In de oudere Nederlandse vokstaal treffen we de term "IJsduivels" aan. Het is de benaming voor een vorstperiode van meestal maar enkele nachten in het laatst van oktober of in het begin van november.

Deze vorstnachten worden vooral gevreesd omdat dan de laatste bloemen en groenten die er nog in de tuinen staan, kunnen bevriezen. Laat ons maar denken aan de bloemen die we met Allerheiligen of op Allerzielen op het kerkhof hebben geplaatst.

Wie houdt van bloemen, zal rond deze tijd zijn geraniums en fuchsia's naar een beschutte plaats overbrengen. Na de IJsheiligen de bloemtjes buiten, met de IJsduivels weer naar binnen.

19 november: Sint Elisabeth van Thuringen:

 Sinte Elisabeth doet ons verstaen,

hoe den winter sal verghaen.

21 november: O.L.V. Presentatie:

Maria's Opdracht klaar en hel,

maakt de winter streng en fel.

22 november: Sint Cecilia:

De dag aan Sint Cecilia gewijd,

is de maatstaf van de wintertijd.

Wat is het al weer lang geleden dat ik hier schreef. Ik heb snel de uitleg over oktober geplaatst, maar verder was het zes weken stil.

Intussen vloog de tijd voorbij, maar stond ik zo ongeveer stil. 

Privé stond mijn leven compleet op zijn kop en zat ik in een rollercoaster. In de tuin daarentegen  vielen alle werkzaamheden zo ongeveer stil.

1 oktober was het de landelijke protestdag van onze boeren. Die dag viel het verkeer op de snelwegen stil. Ik heb mij verbaasd, hoe mild men hier op reageerde en hoe begripvol nederland was. Zo kunnen wij nederlanders dus ook zijn. Ik hoefde die dag niet de snelweg op en had zelf dus geen "last" van het langzaam rijdende verkeer op de snelwegen. Ik heb het zoveel mogelijk gevolgd via de media en social media.

Begin oktober heb ik de tomaten die in emmers rond de kas en in mijn achtertuin stonden opgeruimd. Er hingen niet veel tomaten meer aan de planten. En die er waren, hadden te lijden gehad onder de kou en de regen. Het loof ging in de gft-bak en de emmers opgestapeld. De potgrond die er nog in zit, staat nu nog steeds te wachten om in de borders van de voortuin te worden uitgestrooid. Maar dat kan de komende weken ook nog wel gebeuren.

De paprikaplanten die in emmers staan, heb ik in de koude kas gezet en de eerste groene vrucht begon na een paar dagen reeds naar geel te verkleuren.

Het dak van mijn schuur was al lek toen ik hier kwam wonen, inmiddels al bijna drie jaar geleden. Het dakleer was op diverse plaatsen stuk en de dakplaten waren door het vocht verrot en opgezet. Het dakleer is vervangen. De dakplaten zijn blijven zitten omdat ik hier geen budget voor had. Och, ik hoef toch niet op het dak en de ooievaar zal er ook niet meer landen..... hahah. Ook het dak van mijn huisje op de tuin was toe aan nieuw dakleer omdat ook hier de nodige lekkages waren.  Ook hier is het dakleer vervangen en de lekkage opgelost.


Ook verzamelde ik begin oktober de eerste 4 zakken met bladeren uit het park. Een zak heb ik uitgestrooid daar waar in de voortuin mijn aardappelen hebben gestaan. De overige zakken heb ik naar de tuin gebracht.

 
In de eerste helft van oktober begon ik weer de strijd tegen het zevenblad in de tuin. Emmers vol heb ik verwijderd. Die zelfde week heb ik de aardbeien en prei weer onkruidvrij gemaakt.

Tevens oogstte ik nog even drie spitskolen, wortel Nantes en nog wat frambozen.

Ook verzamelde ik nog acht zakken bladeren in het park om mee te nemen naar de tuin.

Ik was helemaal klaar met mijn druivenstruik. Ondanks dat deze bomvol hing met trossen was er niets te oogsten: klein, taai, droog en bitter. Zelfs de vogels hadden er geen belangstelling voor.
Omdat ik het hele jaar door steeds druk was met het knippen van de ranken die overal heen en doorheen groeiden daar waar ik het niet wilde hebben, heb ik rigoreus de takkenschaar gehanteerd. Ik was er wel een hele middag mee bezig, want na elke doorgeknipte tak moest ik even uitrusten. Maar toen was hij ook "druif af".

28 Oktober: Simon en Judas Thaddeus:

Als Simon en Judas voorbij gaan,

is het met de zomer gedaan.

En dat hebben we gemerkt want in de ochtend van 30 oktober heb ik voor het eerst weer ruiten moeten krabben. Op het gras in de bermen was de rijp nog tot laat in de ochtend te zien.

De dag er na lag het ijs ook op de kas.

Intussen kregen we een mailtje, dat er champost bij de volkstuinen was geleverd en dat ieder 25 kruiwagens mocht nemen.

Dus die dag hulp opgetrommeld en mijn deel naar de tuin gebracht. Ondanks de kou hadden we het er al snel warm van het harde werken. De champost hebben we voorlopig op het oude aardbeienbed gedumpt. 

De takken van de druif heb ik zoveel mogelijk stuk geknipt en opgeslagen om een keer te gebruiken als aanmaakhout als ik wat hout bij elkaar heb en dit ga verbranden om de asresten te gebruiken voor het kolenbed van 2020. Het was een heerlijk klusje in het herfstzonnetje.

En toen was het opeens november..... koud en nat. 

Weer moest ik zevenblad verwijderen en de aardbeien en prei onkruidvrij maken. Want was dat toch weer hard gegroeid. 

De knoflook moest in de grond, het was allang "de tiende van de tiende" geweest. Al neem ik die 10-10-10-10-knoflook-regel niet zo heel nauw wat betreft de datum. 

De knoflook heb ik rondom de tagetes gezet die nog stond te bloeien. En het stuk grond dat ik die dag met de woelvork had losgemaakt maar waar geen knoflook meer ik kwam, heb ik bedekt met bladeren. Intussen ligt ook hier een vracht champost op te wachten op uitstrooiïng in de tuin. 

9 oktober hoorde ik dat de tuin naast de mijne zou worden leeggehaald. In deze tuin staan heel veel verwilderde frambozenstruiken en zwartebessenstruiken. Een medetuinder was bezig met het uitsteken van een zwarte bes. Van hem kreeg ik wat takken van de zwarte bes welke ik zolang in een emmer water heb gezet.

Een frambozenstruikje dat ergens boven kwam piepen, kreeg een plaatsje in mijn fruithoekje nadat ik daar eerst weer het nodige zevenblad had verwijderd. 

Net zo erg is de dille die her en der in mijn tuin blijft opkomen; een erfenisje van de vorige tuineigenaar. De wortels zitten diep en als de plant al wat groter is, zijn die wortels ook flink verhout. Het heeft me de nodige moeite gekost om de wortelstronk van de foto te rooien, maar toen had ik wel meteen een mooi gat om het frambozenstruikje te planten. 

11 november: Sint Martinus:

Zuidenwind op de dag vóór Sint Martijn,

't zal een zachte winter zijn.

Doch het was die zondag de tiende november een oostenwind kracht 1 die waaide.

Die avond lag er reeds om 20.00u in de avond ijs op de kas. Maar vroeg in de ochtend was dit al weer verdwenen. 

Op zestien november heb ik de stekken van de zwarte bes in de grond gezet. Ze staan voorlopig langs mijn terrasje en kunnen hier rustig wortel schieten. Het zijn er best veel en het moet toch raar gaan als er niet eentje aan zal slaan. Volgens wat ik heb gelezen, is de zwarte bes makkelijk te stekken en slaat hij goed aan.

In het voorjaar zoek ik wel een plaatsje waar de zwarte bes definitief mag komen staan. 

Het aspergeloof heb ik intussen ook afgeknipt. Het was nog behoorlijk groen maar het werd toch tijd om het te verwijderen. Daarna heb ik een laagje champost over de afgeknipte stengels gestrooid.

Nu staan de kolen nog heel dicht op de asperges, maar in het voorjaar als ik voor de eerste keer een rug ga maken, zij de kolen verdwenen en krijgen de aspergeplanten meer ruimte. Vooralsnog heb ik de grond maximaal kunnen benutten door het planten van kolen en prei.

Rondom die kolen heb ik alles ook weer onkruidvrij gemaakt. Hierbij vlogen de witte vliegjes me om de oren en heb ik mijn knoflook/uien-mengsel maar te voorschijn gehaald en de bladeren van de kolen er mee bespoten in de hoop dat de witte vlieg zich er door zou laten verjagen. Of het resultaat heeft gehad.... ik durf het niet te zeggen.

Van de buurman kreeg ik een aantal electriciteitsbuizen, wat palen, twee aluminium buizen en een regenton. Dit kwam van de tuin die leeg wordt gehaald en moest naar het stort. Mijn buurman, die net zo creatief is in het hergebruiken van materialen vroeg of ik er een bestemming voor wist te bedenken. Natuurlijk, alles komt het komend voorjaar weer van pas en werd achter mijn tuinhuisje opgeslagen. 

Daar heb ik toen meteen maar de oost-indische-kers verwijderd die daar de grond het afgelopen seizoen onkruidvrij heeft gehouden. 

Het groen ligt nu zolang in te drogen op een hoopje omdat mijn composttonnen helemaal nokkievol zitten. Ik heb nog wel een compostbak vrij, maar een medetuinder probeert voor mij verse paardenmest te regelen en die wil ik in die bak laten rijpen en moest dus leeg blijven. 

Eergisteren heb ik de kas leeg gehaald. De tomaten die er nog hingen, hadden door het vocht en de kou een flinke klap gekregen. Dus alles is rigoreus de gft-bak in gegaan.

Daarna heb ik een zak koemestkorrel over de grond uitgestrooid en dit bedekt met een paar emmers champost.

Ik verbaasde mij, dat de grond zo droog en hard was. Toch heb ik er het afgelopen seizoen niet op gelopen maar ben ik netjes op de tegels gebleven. 

Ook de wurmen en pieren houden zich elders op: er was geen wurm te bekennen.

Eigenlijk was het beter geweest dat ik na dat ik de kas had leeggehaald, eerst mijn regentonnen over de grond had uitgekiept, maar daar had ik de energie niet meer voor. Misschien hark ik de champost volgende week even opzij en laat dan alsnog het water van de regentonnen in de kas lopen.  Dan kan de grond een beetje doorspoelen maar ook weer vochtig worden en komen de wurmen misschien weer terug.

Toen ik klaar was, heb ik de kweektafel er ook maar meteen ingezet. Volgend jaar moet ik die na gebruik eens flink opschuren en vernissen, wat er deze zomer niet van is gekomen. Die "Notre Dame" he, die lag flink dwars......

De paprikaplanten die ik deze zomer in emmers achter de kas had staan, heb ik geruimd op een paar na, die mochten in de kas. Ik moet ze nog inkorten en dan kijken of ze de winter in de koude kas kunnen doorstaan zodat ik volgend jaar al vroeg paprikaplanten heb. 

Ook het peperplantje mocht in de kas blijven en staat nu mooi op een voetstukje maar zal in de komende weken waarschijnlijk alsnog naar zolder verhuizen om te overwinteren.

En nu de energie verzamelen om mijn voortuin aan te pakken: de doorgeschoten rucola verwijderen. De restanten van de paarse boon "Purple Queen" moeten in de compostton. 

Het onkruid moet verwijderd, de karmozijnbes moet opgeruimd en de dahlia's moeten ook uit de grond. Al ben ik sterk geneigd om deze ook deze winter in de grond te laten overwinteren. Afgelopen winter ging het ook goed.... dus wil ik de gok wel nemen.

Vanmorgen, 20 november, was het gras wit: het heeft afgelopen nacht flink gevroren. Volgens mijn app was de minimumtemperatuur min drie. Komende nacht zal het minimum rond het vriespunt liggen met een matige oostenwind. Ik ben benieuwd of het weer morgen "klaar en hel" zal zijn en daarmee voorspeld een winter streng en fel.